Sağlık

Çocuklarda Strese İlişkin Davranışlar

Çocuklarda stres, farklı davranış değişikliklerine yol açabilir. Bu yazıda, çocukların stresle başa çıkma yolları ve stresin çocuklar üzerindeki etkilerini inceleyerek, ebeveynler ve eğitimciler için öneriler sunuyoruz.

Çocuklarda Strese İlişkin Davranışlar

Her çocuk stresi farklı şekilde ele alır. Çocukların stresle başa çıkmasına yardımcı olan bazı davranışlar arasında parmak emme, tırnak yeme ve bazen kafa vurma yer alır.

Parmak emme

Parmak emme (veya emzik emme) erken çocukluk döneminin normal bir parçasıdır ve çoğu çocuk 1 veya 2 yaşına geldiğinde durur, ancak bazıları okul çağına kadar devam eder. Stres zamanlarında ara sıra parmak emme normaldir, ancak yaklaşık 5 yaşından sonra alışkanlık haline gelen emme, ağız çatısının şeklini değiştirebilir, dişlerin yanlış hizalanmasına neden olabilir ve diğer çocukların alay etmesine neden olabilir. Bazen, kalıcı parmak emme, altta yatan bir duygusal bozukluğun işareti olabilir.

Tüm çocuklar sonunda parmak emmeyi bırakır. Ebeveynler, yalnızca çocuklarının diş hekimi onlara tavsiye ederse veya çocuklarının parmak emmesinin sosyal olarak sağlıksız olduğunu hissederlerse müdahale etmelidir.

Ebeveynlerin, çocukları neden durmaları gerektiğini anlamaları için nazikçe teşvik etmeleri gerekir. Çocuk durmaya istekli olduğunu belirttiğinde, nazik sözlü hatırlatmalar iyi bir başlangıçtır. Bunları, renkli bir bandaj, oje veya toksik olmayan renkli bir işaretleyici ile çizilmiş bir yıldız gibi doğrudan başparmağa konan sembolik ödüller takip edebilir. Başparmağın üzerinde plastik bir koruyucu, bir çocuğun bükülmesini önlemek için gece boyunca dirsek ateli veya küçük resmi acı bir maddeyle boyamak gibi ek önlemler kullanılabilir. Ancak, bu önlemlerin hiçbiri çocuğun iradesi dışında kullanılmamalıdır.

Tırnak yeme

Tırnak yeme küçük çocuklar arasında yaygın bir sorundur. Alışkanlık genellikle çocuk büyüdükçe kaybolur, ancak tipik olarak stres ve kaygı ile ilgilidir.

Durmaya motive olan çocuklara diğer alışkanlıkları değiştirmeleri öğretilebilir (örneğin, bir kalemi döndürmek).

Çocuğun davranıştan kaçınmak için daha fazla ödül tuttuğu bir ödül sistemi, arzu edilen davranışı pekiştirir.

Kafa vurma ve ritmik sallanma

Kafa vurma ve ritmik sallanma, sağlıklı küçük çocuklar arasında yaygındır. Ebeveynler için endişe verici olsa da, çocuklar sıkıntı içinde görünmüyor ve aslında bu davranışlardan rahatlık alıyor gibi görünüyor.

Çocuklar genellikle 18 ay ile 2 yaş arasında sallanma, yuvarlanma ve kafa vurma olaylarını aşarlar, ancak tekrarlayan eylemler bazen daha büyük çocuklarda ve ergenlerde görülür.

Otizmi ve diğer bazı nörogelişimsel sorunları olan çocuklar da başlarını çarpabilir veya başka tekrarlayan hareketler yapabilir. Bununla birlikte, bu çocukların tanılarını belirgin hale getiren ek semptomları vardır.

Çocuklar bu davranışlarla neredeyse hiç kendilerine zarar vermeseler de, bu olasılık (ve gürültü) beşiği duvardan çekerek, tekerlekleri çıkararak veya altlarına halı koruyucuları yerleştirerek ve beşiğin çubuklarına dolgu uygulayarak azaltılabilir.

Davranış Sorunları ve Ebeveynlik Tarzı

Övgü ve ödül, uygun davranışı güçlendirebilir. Bazen ebeveynler çocuklarına yalnızca uygunsuz davranışlar için ilgi gösterirler, bu da çocukların gördüğü tek ilgi olduğunda geri tepebilir. Çoğu çocuk uygunsuz davranışlara hiç dikkat etmemeyi tercih ettiğinden, ebeveynler uygunsuz davranışlardaki artışları önlemek için çocuklarıyla hoş etkileşimler için her gün özel zamanlar yaratmalıdır.

Nispeten küçük davranış problemlerinin bir kısmı ebeveynlik tarzlarından kaynaklanıyor olabilir.

Çocuk-ebeveyn etkileşim sorunları, çocuklar ve ebeveynleri arasındaki ilişkide, yaşamın ilk birkaç ayında başlayabilen zorluklardır. İlişki şu nedenlerden dolayı gergin olabilir

Güçlü bir ilişki kurmanın zorluğuna katkıda bulunan, bebeğin öngörülemeyen beslenme ve uyku programlarıdır. Çoğu bebek 3 ila 4 aylık olana kadar gece boyunca uyumaz. Kötü ilişkiler, zihinsel ve sosyal becerilerin gelişimini yavaşlatabilir ve başarısızlığa neden olabilir.

Bir doktor veya hemşire, bireysel bir bebeğin mizacını tartışabilir ve ebeveynlere bebeklerin gelişimi hakkında bilgi verebilir ve başa çıkmak için yararlı ipuçları sunabilir. Ebeveynler daha gerçekçi beklentiler geliştirebilir, suçluluk ve çatışma duygularını normal olarak kabul edebilir ve sağlıklı bir ilişki kurmaya çalışabilirler. İlişki onarılmazsa, bebek daha sonra sorun yaşamaya devam edebilir.

Gerçekçi olmayan beklentiler, davranışsal sorunların algılanmasına katkıda bulunur. Örneğin, 2 yaşındaki bir çocuğun yardım almadan oyuncakları almasını bekleyen ebeveynler, yanlışlıkla davranışsal bir sorun olduğunu hissedebilir. Ebeveynler, bir yetişkinin isteğine veya kuralına uymayı reddetme gibi 2 yaşındaki bir çocuğun yaşla ilgili diğer normal, davranışlarını yanlış yorumlayabilir.

Kendi kendini devam ettiren bir döngü, bir ebeveynin veya bakıcının bir çocuğun olumsuz (uygunsuz) davranışına verdiği olumsuz (kızgın) bir yanıtın, çocuğun daha fazla olumsuz davranışına yol açtığı ve bunun da ebeveynden veya bakıcıdan devam eden olumsuz tepkilere yol açtığı bir döngüdür. Çocuğun ebeveyninden veya bakıcısından gördüğü ilgi genellikle çocuğun uygunsuz davranışını pekiştirir.

Kendi kendini devam ettiren döngülerde, bir çocuk strese ve duygusal rahatsızlığa ağlamak yerine inatçılık, ters konuşma, saldırganlık ve dirençle yanıt verir. Ebeveynler veya bakıcılar azarlayarak, bağırarak ve şaplak atarak yanıt verir. Kendi kendini devam ettiren döngüler, ebeveynler korkulu, yapışkan veya manipülatif bir çocuğa aşırı koruma ve aşırı izin verme ile tepki verdiğinde de ortaya çıkabilir.

Ebeveynler, öfke nöbetleri veya yemek yemeyi reddetme gibi başkalarını olumsuz etkilemeyen uygunsuz davranışları görmezden gelmeyi öğrenirlerse, kendi kendini devam ettiren döngü kırılabilir . Çocuğun dikkatini ilginç etkinliklere yönlendirmek, istenen davranışın ödüllendirilmesini sağlar, bu da çocuğun, ebeveynlerin veya bakıcıların kendilerini başarılı hissetmelerini sağlar. Göz ardı edilemeyecek davranışlar için dikkat dağıtma veya zaman aşımı tekniği denenebilir.

Disiplin problemleri, yapının etkisiz olduğu durumlarda gelişen uygunsuz davranışlardır. Disiplin sadece cezadan daha fazlasıdır. Çocuklara, ne beklendiğini bilmelerini sağlayan net, yapılandırılmış, yaşa uygun beklentiler sağlamaktır. Hem ebeveynler hem de çocuklar için arzu edilen davranışı ödüllendirmek, uygunsuz davranışları cezalandırmaktan çok daha kolay ve tatmin edicidir.

Daha büyük çocuklarda ve ergenlerde, çocuklar kendilerini ebeveyn kurallarından ve denetiminden kurtarmaya çalıştıkça davranışsal sorunlar ortaya çıkabilir (bkz Ergenlerde Davranış Sorunları). Ebeveynler, bu tür sorunları ara sıra yapılan yargılama hatalarından nasıl ayırt edeceklerini öğrenmelidir.

  • Erken müdahale

  • Ebeveynler için davranış değiştirici stratejiler

Tedavinin amacı, çocukların davranışlarını değiştirmek istemelerini sağlayarak istenmeyen davranışları değiştirmektir. Bu amaç genellikle ebeveynlerin eylemlerinde kalıcı değişiklikler yapar ve bu da çocukların davranışlarının iyileşmesine neden olur.

Davranışsal sorunların erken ele alınması gerekir çünkü davranışlar ne kadar uzun süre devam ederse o kadar zor olur. Bazen, ebeveynlerin yalnızca belirli bir davranışın normal olduğundan emin olmaları veya birkaç basit öneriyi duymaları gerekir. Basit bir öneri, ebeveynlerin günde en az 15 ila 20 dakikalarını çocukla zevkli bir aktiviteye ayırmaları veya arzu edilen davranışlara dikkat çekmeleridir (“çocuğu iyi yakalamak”). Ebeveynler ayrıca, çocuğun güvenli ve bağımsız olmayı öğrenmesine yardımcı olmak için düzenli olarak çocuktan uzakta zaman geçirmeye teşvik edilir.

Davranışı değiştirmek için ek stratejiler şunları içerir:

  • Çocuğun davranışı için tetikleyicileri ve istemeden onu güçlendirebilecek faktörleri (ek dikkat gibi) belirleme

  • Çocuk için hangi davranışların istendiğini ve hangilerinin istenmediğini açıkça tanımlamak

  • Tutarlı kurallar ve sınırlar oluşturma

  • Kurallara ve limitlere ne kadar iyi uyulduğunun takibi

  • Başarı için uygun ödüller ve uygunsuz davranışların sonuçları için uygun ödüller sağlamak

  • Davranışın kendisine odaklanmak ve onu çocukla eşitlememek (örneğin, “sen kötü bir çocuksun” yerine “bu kabul edilebilir bir davranış değildi” demek).

  • Kuralları uygularken öfkeyi en aza indirmek ve çocukla olumlu etkileşimleri artırmak

Çocuk sağlığı uzmanları, uygun davranışların olumlu bir şekilde pekiştirilmesi, sınır belirleme, yönlendirme ve gelecekteki beklentilerin belirlenmesi gibi sağlıklı disiplin biçimlerini önermektedir. Ebeveynlerin şaplak atmamalarını, vurmamalarını, tokat atmamalarını, tehdit etmemelerini, hakaret etmemelerini, aşağılamamalarını veya utandırmamalarını önerirler.

Bir davranış sorunu 3 ila 4 ay içinde değişmezse, doktorlar davranışsal bir sağlık değerlendirmesi önerebilir.

Zaman aşımı tekniği

Bu disiplin tekniği, çocuklar eylemlerinin uygunsuz veya kabul edilemez olduğunun farkında olduklarında ve dikkatlerini çekmeyi bir ceza olarak gördüklerinde en iyi şekilde kullanılır. Tipik olarak, çocuklar 2 yaşına gelene kadar dikkatlerini çekmemenin istenmeyen davranışlarla bağlantılı bir ceza olduğunu anlamazlar. Bu teknik, gündüz bakım merkezleri gibi grup ortamlarında kullanıldığında dikkatli olunmalıdır, çünkü zararlı aşağılanmaya neden olabilir.

Teknik, bir çocuk zaman aşımına neden olduğu bilinen bir şekilde yaramazlık yaptığında uygulanabilir. Genellikle, zaman aşımı tekniği kullanılmadan önce çocuk sözlü ifadeler ve hatırlatmalar almalıdır.

  • Uygunsuz davranış, mola sandalyesine oturması söylenen veya gerekirse oraya götürülen çocuğa açıklanır.

  • Çocuk her yaş için 1 dakika (en fazla 5 dakika) sandalyeye oturmalıdır. Fiziksel kısıtlamalardan kaçınılmalıdır.

  • Ayrılan süreden önce sandalyeden kalkan bir çocuk sandalyeye geri döner ve mola yeniden başlatılır. Konuşma ve göz temasından kaçınılır.

  • Çocuğun kalkma zamanı geldiğinde, bakıcı öfke ve dırdır etmeden zaman aşımının nedenini sorar. Doğru nedeni hatırlamayan bir çocuğa kısaca hatırlatılır. Çocuğun zaman aşımının nedenini anladığı açık olduğu sürece, çocuğun uygunsuz davranış için pişmanlık duymasına gerek yoktur.

Zaman aşımından sonra mümkün olan en kısa sürede, bakıcı uygun davranışı belirlemek ve çocuğu bunun için övmek için çaba göstermelidir. Çocuk, uygunsuz davranış sahnesinden uzakta yeni bir aktiviteye yönlendirilirse, uygun davranışın elde edilmesi daha kolay olabilir.

Bazen, bir çocuğun uygunsuz davranışı, çocuk zaman aşımına uğradığında artar. Bu gibi durumlarda, bakıcı tam süre dolmadan çocuğu başka bir aktiviteye yönlendirmek isteyebilir. Yönlendirmeler ancak çocuk zaman aşımının neden verildiğini anladıktan sonra yapılmalıdır.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu

Reklam Engelleyici Uyarısı

Web sitemiz, kullanıcı deneyimini iyileştirmek ve içeriklerimizi desteklemek amacıyla reklamlar göstermektedir. Reklam engelleyici yazılımınız aktif durumda. Lütfen reklam engelleyicinizi devre dışı bırakın veya sitemizi beyaz listeye ekleyin. Destekleriniz için teşekkür ederiz!